Heeft èlke dyslecticus dyslexie?

Aantal dyslectici neemt toe

Het aantal dyslectici neemt op onverklaarbare wijze toe. Het aantal leerlingen met een dyslexieverklaring in het basis- en voorgezet onderwijs (met name in het VMBO) is fors gestegen in de afgelopen jaren. Het percentage (ernstige) dyslectische leerlingen wijkt soms fors af van het percentage van 3,6% dat op basis van wetenschappelijk prevalentie onderzoek mag worden verwacht.

Een in opdracht van het ministerie van OCW door de KPC Groep en PON uitgevoerde quick scan in 2012 laat percentages zien variërend van 6% (VWO) tot 16% (VMBO).
Dit zijn percentages die dichter in de buurt liggen van het prevalentie percentage (ca. 10%) van leerlingen die lees- en spellingsproblemen hebben...

Zorgverzekeraars vinden dat er te veel dyslectici met een dyslexieverklaring zijn en willen het aantal terugdringen. Ze zouden wel eens een punt kunnen hebben. Maar waar zit het probleem? Zou de manier van toetsen wellicht van invloed zijn?

Maakt de toets het verschil?

Er wordt in ons land nogal eens getoetst met leestoetsen die bestaan uit een rij woordjes in betekenisloos verband. Als daarop in het (Cito) E gebied (de zwakste 10%) wordt gescoord, wil men nog wel eens doortoetsen met bijvoorbeeld ‘onzinwoorden’.

Als ook in dat geval een soortgelijke score wordt gehaald, worden de zorgen ernstig. Want … de definitie van dyslexie is: 'een stoornis die gekenmerkt wordt door een hardnekkig probleem met het aanleren van het accuraat en/of vlot toepassen van het lezen en/of spellen op woordniveau'. Wanneer een dergelijke leerling het onderzoekstraject ingaat, is het verkrijgen van een dyslexieverklaring niet denkbeeldig. Maar wat gebeurt er als we een andere toets gebruiken?

SchoolVaardigheidsToets Technisch Lezen

Onlangs was de SchoolVaardigheidsToets Technisch Lezen  te zien in het Journaal, waar een onderwerp werd behandeld over dyslexie. De SVT Technisch Lezen is een leestoets waarbij de leerling een verhaaltje leest. De zinnen van het verhaaltje zijn aanvankelijk heel kort en bestaan uit eenvoudige woordjes. De zinnen worden steeds langer en bevatten steeds moeilijker woorden. De toets duurt één minuut.

Stel, je neemt deze SVT-TL af bij een leerling met een dyslexieverklaringen en de leerling blijkt te scoren in het (Cito) C gebied (iets onder het gemiddelde). Zou je dan -als we ons even tot het technisch lezen beperken- denken aan dyslexie? Ik niet … Ja, het is niet wat je noemt een beste lezer, maar je hebt nu eenmaal goede en minder goede lezers.

Dyslexieverklaring terecht?

Is dan die dyslexieverklaring terecht? Eigenlijk niet, vind ik. Want … waar gáát het in het ‘leesleven’ nu eigenlijk om? Om het lezen van rijtjes woorden in betekenisloos verband of om het lezen van ‘onzinwoorden’? Lijkt me niet, dat komt immers in de praktijk van het lezen zelden of nooit voor.

Het gaat juist om teksten met woorden in betekenisvol verband, zoals mededelingen, instructies, verhalen, artikelen enz. Daar moet je het mee doen! En als je dat nu matig tot redelijk blijkt te kunnen? Heb je dan dyslexie?

Breder toetsen

Ik nodig u daarom uit om leerlingen met een dyslexieverklaring nog eens breder te toetsen met een toets die woorden in betekenisvol verband toetst. De SchoolVaardigheidsToets Technisch Lezen is een door de Cotan goedgekeurde toets die dat doet. De afname het kost u één minuut.

Of -nog beter- misschien is er een student, die dit in het kader van zijn afstudeerproject nader wil onderzoeken? Het zou mij niet verbazen als blijkt, dat er dan tóch minder dyslectici zijn.