Formatieve assessments in het rekenen: een passend aanbod creëren

Geplaatst op 2 augustus 2024

Inleiding

Formatieve assessments zijn essentieel om rekenonderwijs op maat te bieden. Ze helpen leerkrachten om inzicht te krijgen in de voortgang van leerlingen, zodat zij hun onderwijsaanpak kunnen aanpassen aan de individuele behoeften. Dit artikel onderzoekt hoe formatieve assessments effectief kunnen worden ingezet om een passend rekenaanbod te creëren.

Wat zijn Formatieve Assessments?

Formatieve assessments zijn evaluatiemethoden die tijdens het leerproces worden gebruikt om de voortgang van leerlingen te monitoren en feedback te geven. In tegenstelling tot summatieve assessments, die aan het einde van een leerperiode plaatsvinden, zijn formatieve assessments bedoeld om het leren continu te verbeteren.

Doelen van Formatieve Assessments in Rekenen

De belangrijkste doelen van formatieve assessments zijn:

• Inzicht krijgen in leerprocessen: Leerkrachten kunnen de sterke en zwakke punten van leerlingen identificeren.
• Feedback geven: Gericht en constructief om leerlingen te helpen hun rekenvaardigheden te verbeteren.
• Aanpassen van instructie: Onderwijs aanpassen aan de behoeften van individuele leerlingen om effectiever te leren.

Toepassing in de Praktijk

Formatieve assessments kunnen op verschillende manieren worden toegepast in het rekenonderwijs:

1. Diagnostische Toetsen Diagnostische toetsen aan het begin van een leerperiode geven inzicht in de bestaande kennis en vaardigheden van leerlingen. Dit helpt leerkrachten om hun lesplannen aan te passen en gerichte instructie te bieden.

2. Observaties en Gesprekken Regelmatige observaties en gesprekken met leerlingen bieden waardevolle informatie over hun denkprocessen en begrip. Dit kan informele gesprekken tijdens de les omvatten of meer gestructureerde interviews.

3. Zelfevaluatie en Peer-Evaluatie Door leerlingen zelf hun werk te laten evalueren of feedback te laten geven aan hun klasgenoten, kunnen ze hun eigen leerproces beter begrijpen en verantwoordelijkheid nemen voor hun leren.

4. Korte Toetsen en Quizzen Korte, regelmatige toetsen en quizzen helpen leerkrachten om snel te zien welke concepten goed begrepen worden en welke nog meer aandacht nodig hebben. Dit kan zowel mondeling als schriftelijk worden uitgevoerd.

Feedback als Kern van Formatieve Assessments

Effectieve feedback is een cruciaal onderdeel van formatieve assessments. Goede feedback is:

• Specifiek en gericht op de taak: In plaats van algemene opmerkingen te geven, moeten leerkrachten gedetailleerde en specifieke feedback geven die leerlingen helpt te begrijpen wat ze goed doen en waar ze zich kunnen verbeteren.
• Tijdig: Feedback moet snel na de opdracht worden gegeven zodat leerlingen direct kunnen leren van hun fouten en successen.
• Bevorderend voor zelfregulatie: Feedback moet leerlingen aanmoedigen om na te denken over hun eigen leerproces en strategieën te ontwikkelen om hun rekenvaardigheden te verbeteren.

Uitdagingen en Oplossingen

Het implementeren van formatieve assessments in het rekenonderwijs kent enkele uitdagingen:

1. Tijdsinvestering Het ontwerpen en afnemen van formatieve assessments kost tijd. Leerkrachten moeten een balans vinden tussen tijd besteden aan assessment en instructie. Een oplossing kan zijn om geïntegreerde assessments te gebruiken die deel uitmaken van de dagelijkse lespraktijk.

2. Opleiding en Training Leerkrachten moeten goed getraind zijn in het gebruik van formatieve assessments en het geven van effectieve feedback. Professionele ontwikkeling en voortdurende training zijn essentieel.

3. Differentiatie Leerlingen hebben verschillende leerbehoeften en tempo’s. Formatieve assessments moeten flexibel genoeg zijn om aan deze diversiteit tegemoet te komen. Differentiatie in instructie en assessments is noodzakelijk.

Conclusie

Formatieve assessments spelen een cruciale rol in het creëren van een passend rekenaanbod. Ze stellen leerkrachten in staat om het leerproces van leerlingen continu te monitoren en aan te passen, waardoor het onderwijs effectiever en gerichter wordt. Door regelmatige diagnostische toetsen, observaties, zelfevaluatie en het geven van gerichte feedback, kunnen leerkrachten inspelen op de individuele behoeften van leerlingen en hun rekenvaardigheden verbeteren.

Voor verdere verdieping en praktijkvoorbeelden kunt u terecht op het volledige artikel op Wij-leren.nl.

Geraadpleegde bronnen

• Assouline, S.G. & Lupkowksi-Shoplik, A. (2011). Developing Math Talent: A Comprehensive Guide to Math Education for Gifted Students in Elementary and Middle Schools (2nd ed.). Waco, TX: Prufrock Press Inc.
• Broesder, R. (2016). Effectieve didactiek. Groningen/Houten: Noordhoff Uitgevers B.V.
• Dirksen, G. et al. (2014). Breindidactiek Helpen leren met breinkennis. Utrecht: Uitgeverij Synaps.
• Fuchs, , L.S. & Fuchs, D. (1986). Effects of systematic formative evaluation – a meta- analysis. Exceptional Children, 53 (3), 199-208.
• Gavin, M.K., Casa T.M., Adelson, J.L., Carroll, S.R. & Sheffield, L.J. (2009). The impact of advanced curriculum on the achievement of mathematically promising elementary students. Gifted Child Quarterly 53(3), 188-202. DOI:10.1177/001698629334964.
• Hattie, J.& Timperley, H. (2007).The power of feedback. Review of Educational Research, 77 (1), 81-112.
• Koshy, V. Ernest, P. & Casey, R. (2009). Mathematically gifted ans talented learners: Theory and practice. International Journal of Mathematical Education in Science and Technology. 40 (2), 213-228. DOI: 10.1080/00207390802566907.
• McClure, L. & Piggott, J. ( 2007). Meeting the Needs of Your Most Able Pupils: Mathematics.Abingdon: Routledge.
• Pierce, R.L., Cassady, J.C., Adams, C.M., Speirs Neumeister, K.L., Dixon, F.A. & Cross, T.L. (2011). The effects of clustering and curriculum on the development of gifted learners’math achievement. Journal fort he Education of the Gifted, 15 (4), 569-594. DOI: 10.1177/016235321103400403.
• Reed, C.F. (2004). Mathematically Gifted in the Heterogeneously Grouped Mathematics Classroom: What is a Teacher to Do? Journal of Secondary Gifted Education, 15 (3), p. 89-95. DOI: https://doi.org/10.4219/jsge-2004-453
• Sjoers, S. (2017). Sterke rekenaars in het basisonderwijs. Amersfoort: CPS Uitgeverij.
• Smale-Jacobse, A. E., & Hoekstra, R. (2013). Uitdaging en Keuzevrijheid voor Excellente Rekenaars in het Basisonderwijs. Groningen: s.n. 48 p.
• Shute, V.J. (2008). Focus on formatieve feedback. Review of Educational Research, 78 (1), 153-189. Geraadpleegd op 8-1---2018 op : http://projects.ict.usc.edu/dlxxi/materials/Sept2009/Research%20Readings/Shute%202 008%20Focus%20on%20formative%20feedback.pdf
• Vygotsky, L. S. (1978). Mind in society: The development of higher psychological processes. (M. Cole, V. John-Steiner, S. Scribner, & E. Souberman, Eds.). Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.
• William, D. (2007). Five “Key Strategies”for effective Formative Assessment. Research Brief. National council of teachers of mathematics. Geraadpleegd op 1-10-2018 op: https://www.nctm.org/Research-and-Advocacy/Research-Brief-and-Clips/Strategies-for- Formative-Assessment/
• William, D. (201)1. Formative assessment: Definitions and relationships. Geraadpleegd op 1-10-2018 op: http://discovery.ucl.ac.uk/1507217/1/Wiliam2011What2.pdf