School in de straat

Hoe mooi is het wanneer je soms jaren later enthousiast wordt opgezocht door oud-leerlingen voor wie je, vaak onbewust, het verschil hebt gemaakt. Zoals Willemijn uit het speciaal onderwijs die schreef dat ze, nu zelf moeder van een kind met de nodige zorgen, veel had geleerd van het geduld dat ik meer dan twintig jaar geleden met haar had. “Daar doe je het voor…”, zeggen mensen dan aan wie je dit vertelt. Maar wat als je een leerling tegenkomt die totaal andere herinneringen heeft?

Rottijd

Een paar jaar geleden ontmoette ik na jaren Vincent die tot mijn grote verrassing een straat verderop was komen wonen. Inmiddels heeft Vincent met zijn vrouw een prachtig gezin met een aantal jonge kinderen. Ik begroette Vincent enthousiast wanneer ik hem tegenkwam op straat, maar hij leek me niet meer te kennen. Was het Vincent eigenlijk wel? Op een dag toen ik langs de speeltuin in onze straat wandelde, was Vincent daar ook met zijn kinderen en ik liep naar hem toe. “Jij bent toch Vincent en zat bij mij in de klas?” Hij antwoordde kort: “Ja, maar ik wil niks met je te maken hebben, want ik heb een rottijd bij je gehad.”

Puzzel

Ik kwam ontdaan thuis en piekerde waarom Vincent zo reageerde. Ja, het was geen gemakkelijk jaar, dat eerste jaar dat ik in het speciaal onderwijs werkte. Een klas die was ontspoord en die ik weer op de rit mocht zien te krijgen. Onervaren als ik was, probeerde ik de kinderen van een jaar of tien, elf, weer structuur te geven. Een andere leerling uit diezelfde groep vertelde me jaren later eens dat het label ‘gedragsproblemen’ voor hem een vrijbrief was geworden om alles uit te halen waar hij zin in had. Het werd hem immers nauwelijks kwalijk genomen, want aan gedragsprobleem kon hij niet zoveel doen. Maar Vincent bleef me puzzelen, ik kon me niet herinneren dat er iets had plaatsgevonden waardoor onze relatie voorgoed verstoord was geraakt. Wanneer ik Vincent na dit speeltuinmoment nog wel eens tegenkwam op straat, draaide hij meestal zijn hoofd om. Zomaar aanbellen om te vragen wat er gebeurd was, had gezien zijn reacties volgens mij geen zin. Ik heb er een tijd mee gezeten en het was mij te gemakkelijk om te zeggen dat het “zijn probleem was.”

Biertje

Vorig jaar tegen de zomer heb ik maar wat minder stoute schoenen aangetrokken en hem een kaart geschreven. Dat ik er enorm mee zat, dat ik graag mijn excuses wilde aanbieden maar dat ik echt nog niet wist waarvoor. Of hij zin had om met mij een biertje in het dorp te drinken en samen terug te kijken naar dat kennelijk beruchte jaar 1994/1995. Tot mijn grote blijdschap ging Vincent op mijn uitnodiging in en sprak zijn waardering uit dat ik deze stap had gezet. We fietsten samen naar het centrum en een van mijn eerste zinnen was de vraag wat er toch was gebeurd. Ik vertelde hem hoe ik ermee zat en dat ik heel graag spijt betuigde, en of hij me wilde vertellen wat er mis was gegaan. “Ach, eigenlijk niets,” was de reactie van Vincent, “het had niks met jou te maken.”

Op zoek naar werk

Zijn antwoord verraste me niet alleen, ik raakte er nog meer van in de war. Maar Vincent legde het rustig uit. “Weet je, het heeft met mijn hele schooltijd te maken waar ik vooral erg vervelend op terugkijk. Toen ik in groep drie van de reguliere basisschool zat, werd ik zonder uitleg teruggeplaatst naar groep twee. Het jaar daarop, opnieuw in groep drie, moest ik ineens naar het speciaal onderwijs, 25 kilometer verderop, elke dag vroeg met het busje op pad. Ik kwam in een groep met veel onrust en onveilige vrijheid. Toen kwam jij om orde op zaken te stellen en dat ging niet zonder slag of stoot. Hoewel het de jaren erna beter ging, was ook mijn vervolgschool niet prettig. Inmiddels heb ik verschillende banen achter de rug en op dit moment zoek ik werk wat me wel ligt.”

Na 25 jaar

Ik was onder de indruk van zijn verhaal. Wat voor impact hebben we als onderwijzers. Natuurlijk, met de meeste leerlingen gaat het goed en Vincent was kennelijk een zorgleerling. Maar komen we daar soms niet te gemakkelijk mee weg? Zijn pijn had dus niet zoveel met mij als persoon te maken, maar elke keer dat hij mij in de straat zag lopen of fietsen was ‘de school’ in zijn straat, ik was de verpersoonlijking van zijn nare herinneringen aan het onderwijs. Ook ik heb het verschil toen dus niet kunnen maken en dat doet zeer. Daar doe je het níet voor… Gelukkig heb ik de kans gekregen om 25 jaar later terug te blikken. In de hoop dat Vincent alsnog iets positiever is gaan kijken naar zijn schoolcarrière.

Het verschil

Mijn schoonmoeder woont vlakbij ons. Ze is 90 en woont nog op zichzelf, en dat lukt goed met de mantelzorg van haar kinderen en de nodige thuiszorg. Twee weken geleden ging mijn vrouw bij haar moeder op bezoek. Een thuiszorgmedewerker verzorgde mijn schoonmoeder toen mijn vrouw binnenkwam. Toen hij opkeek was mijn vrouw verrast: “Jij bent Vincent van een straat verderop. Ik ben Petra, de vrouw van Peter.” Toen Vincent klaar en weg was vertelde mijn schoonmoeder wat een liefdevolle thuiszorgmedewerker Vincent wel niet was. Hij maakt het verschil!