De invloed van vaste versus wisselende leerkrachten op jonge leerlingen: een overzicht

Geplaatst op 17 augustus 2024

In het onderwijs zijn er verschillende benaderingen voor het inzetten van leerkrachten, waarbij scholen vaak kiezen tussen het werken met vaste leerkrachten of het regelmatig wisselen van leerkrachten. Beide benaderingen hebben hun eigen kenmerken en kunnen verschillende effecten hebben op jonge leerlingen. Dit artikel verkent de invloed van vaste en wisselende leerkrachten op de ontwikkeling en leerervaringen van jonge kinderen, en biedt inzichten in hoe deze benaderingen de leerresultaten kunnen beïnvloeden.

Vaste Leerkrachten: Stabiliteit en Continuïteit

Vaste leerkrachten, die gedurende langere tijd verantwoordelijk zijn voor dezelfde klas, bieden stabiliteit en continuïteit in het onderwijsproces. Dit kan verschillende voordelen hebben voor jonge leerlingen:

1. Vertrouwen en Relatieopbouw

• Sterke Relaties: Jonge leerlingen kunnen sterk profiteren van het opbouwen van langdurige relaties met hun leerkrachten. Een vaste leerkracht kent de sterke en zwakke punten van elk kind en kan hierdoor beter inspelen op hun individuele behoeften.
• Emotionele Veiligheid: Een constante aanwezigheid van dezelfde leerkracht kan bijdragen aan een gevoel van veiligheid en vertrouwen bij jonge kinderen, wat essentieel is voor hun emotionele en sociale ontwikkeling.

2. Diepe Kennis van Leerbehoeften

• Individuele Aanpak: Vaste leerkrachten hebben de kans om een diepgaande kennis van de leerlingen te ontwikkelen, wat hen in staat stelt om op maat gemaakte onderwijsstrategieën toe te passen. Dit kan leiden tot effectievere ondersteuning van de leerlingen.
• Langetermijnobservatie: Door leerlingen gedurende langere tijd te observeren, kunnen vaste leerkrachten beter de voortgang monitoren en tijdig interventies plannen wanneer dat nodig is.

3. Consistentie in Onderwijs

• Onderwijscontinuïteit: Vaste leerkrachten kunnen consistentie in het onderwijsaanbod waarborgen, wat belangrijk is voor het leerproces van jonge kinderen. Een gestructureerde en voorspelbare leeromgeving kan bijdragen aan een betere leerervaring.

Wisselende Leerkrachten: Flexibiliteit en Diversiteit

Wisselende leerkrachten, die regelmatig van klas veranderen of slechts tijdelijk in een klas aanwezig zijn, brengen andere dynamieken met zich mee. Dit kan zowel voordelen als uitdagingen met zich meebrengen:

1. Diversiteit in Onderwijsstijlen

• Varieerde Aanpak: Het wisselen van leerkrachten kan jonge leerlingen blootstellen aan verschillende onderwijsstijlen en -methoden. Dit kan hen helpen om flexibel te worden en zich aan te passen aan diverse onderwijssituaties.
• Breder Perspectief: Leerlingen krijgen de kans om van verschillende experts te leren, wat kan bijdragen aan een bredere kijk op onderwerpen en leerstrategieën.

2. Flexibiliteit en Aanpassingsvermogen

• Aanpassingsvermogen: Leerlingen leren omgaan met veranderingen en zich aan te passen aan verschillende onderwijsomgevingen en -benaderingen. Dit kan hun aanpassingsvermogen en veerkracht bevorderen.
• Probleemoplossende Vaardigheden: Door het omgaan met verschillende leerkrachten leren leerlingen vaak ook hoe ze effectief kunnen communiceren en samenwerken met verschillende mensen, wat hun sociale vaardigheden versterkt.

3. Korte-termijnvoordelen

• Nieuwe Perspectieven: Wisselende leerkrachten kunnen op korte termijn nieuwe ideeën en benaderingen in de klas brengen, wat kan bijdragen aan een dynamische en stimulerende leeromgeving.

Impact op Jonge Leerlingen

De invloed van vaste versus wisselende leerkrachten kan variëren afhankelijk van de leeftijd van de leerlingen, hun individuele behoeften en de specifieke context van de school. Hier zijn enkele algemene overwegingen:

1. Vroegtijdige Ontwikkeling

• Vaste Leerkrachten: Jonge kinderen kunnen profiteren van de stabiliteit en continue ondersteuning die vaste leerkrachten bieden, wat hen kan helpen bij het ontwikkelen van basisvaardigheden en zelfvertrouwen.
• Wisselende Leerkrachten: Voor oudere jonge kinderen kan het werken met wisselende leerkrachten nuttig zijn voor het ontwikkelen van flexibiliteit en aanpassingsvermogen, hoewel het belangrijk is dat deze benadering zorgvuldig wordt beheerd om te voorkomen dat leerlingen zich verloren voelen.

2. Onderwijscontinuïteit

• Vaste Leerkrachten: Ze kunnen zorgen voor een consistente leerervaring en continuïteit in het onderwijs, wat belangrijk is voor het opbouwen van een stevige basis van kennis en vaardigheden.
• Wisselende Leerkrachten: Het is cruciaal dat er goede communicatie en documentatie is tussen leerkrachten om ervoor te zorgen dat het onderwijsaanbod consistent blijft, zelfs bij wisselingen.

Strategieën voor Effectieve Implementatie

Bij het kiezen tussen vaste en wisselende leerkrachten moeten scholen overwegen hoe ze de voordelen van beide benaderingen kunnen benutten en de uitdagingen kunnen mitigeren. Hier zijn enkele strategieën:

1. Duidelijke Communicatie

• Overdracht van Informatie: Zorg voor een gestructureerd systeem voor de overdracht van informatie tussen leerkrachten, zodat belangrijke informatie over leerlingen en hun voortgang niet verloren gaat bij wisselingen.
• Oudercommunicatie: Informeer ouders over de onderwijsstructuur en de rol van leerkrachten om een goede samenwerking en begrip te bevorderen.

2. Training en Ondersteuning

• Leerkrachten: Bied training aan voor leerkrachten om hen voor te bereiden op het werken met wisselende klassen en het effectief overdragen van informatie.
• Ondersteuning: Zorg voor voldoende ondersteuning voor leerkrachten, zodat ze effectief kunnen omgaan met de dynamiek van wisselende leerkrachten of klassen.

3. Balans en Flexibiliteit

• Gecombineerde Benadering: Overweeg een hybride model waarbij leerkrachten voor langere periodes in een klas blijven, maar waarbij af en toe andere leerkrachten of specialisten worden ingeschakeld om diversiteit en specialisatie te brengen.
• Evaluatie: Monitor regelmatig de effecten van de gekozen benadering op de leerprestaties en het welzijn van leerlingen en pas indien nodig de strategieën aan.

Conclusie

Het kiezen tussen vaste en wisselende leerkrachten heeft verschillende implicaties voor jonge leerlingen, elk met zijn eigen voordelen en uitdagingen. Vaste leerkrachten bieden stabiliteit en diepgaande kennis van de leerlingen, terwijl wisselende leerkrachten diversiteit en flexibiliteit kunnen bevorderen. Door zorgvuldig te overwegen welke benadering het beste past bij de behoeften van de leerlingen en door effectieve strategieën voor implementatie te volgen, kunnen scholen een omgeving creëren die het leerproces ondersteunt en de ontwikkeling van jonge kinderen bevordert. Het is belangrijk om een evenwicht te vinden dat zowel de voordelen van continuïteit als de voordelen van diversiteit benut, met aandacht voor de specifieke context en behoeften van de leerlingen.

Geraadpleegde bronnen

• Antonides, M. W. (2013). Oriënteren op het Integraal Kindcentrum (Master's thesis). Verkrijgbaar via: https://dspace.library.uu.nl/handle/1874/281948
• Eck, E. van, & Glaudé, M. (2006). Het Zuiderzeemodel op de Achtbaan; Eindrapportage 2004 – 2006.Amsterdam: SCO-Kohnstamm Instituut. Verkrijgbaar via: https://www.kohnstamminstituut.nl/assets/sco769.pdf
• Fluijt, D., Bakker, C., & Struyf, E. (2016). Team-reflection: the missing link in co- teaching teams. European Journal of Special Needs Education, 31(2), 187-201. Verkrijgbaar via: https://repository.uantwerpen.be/docman/irua/c01458/131179_2017_08_06.pdf
• Kennisrotonde. (2017). Zijn er verschillen in leeropbrengsten en de ontwikkeling van leerlingen in unitonderwijs ten opzichte van klassikaal onderwijs? (KR. 241). Verkrijgbaar via: https://www.nro.nl/kennisrotondevragenopeenrij/unitonderwijs-versus-klassikaal- onderwijs/
• Landelijk Steunpunt Brede Scholen (2014). Op weg naar een IKC. Den Haag: Landelijk Steunpunt Brede Scholen. Verkrijgbaar via: https://www.poraad.nl/files/themas/school_kind_omgeving/brochure_op_weg_naar_een_ikc.pdf
• Magiera, K, Lawrence-Brown, D., Bloomquist, K., Foster, C., Figueroa, A., Glatz, K., Heppeler, D., & Rodriguez, P. (2006). On the Road to More Collaborative Teaching: One School's Experience. Teaching Exceptional Children Plus, 2(5) Article 6. Verkrijgbaar via: https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ967105.pdf
• Studulski, F. (2011). Wat is eigenlijk een Integraal Kindcentrum? Basisschoolmanagement 07, 24-27. Verkrijgbaar via: http://www.siko.nl/Portals/728/docs/Onderwijs%20lezenswaardig/Wat%20is%20eigenlij k%20een%20integraal%20kindcentrum.pdf
• Pianta, R., Howes, C., Burchinal, M., Bryant, D., Clifford, R., Early, D., & Barbarin, O. (2005). Features of pre-kindergarten programs, classrooms, and teachers: Do they predict observed classroom quality and child-teacher interactions? Applied developmental science, 9(3), 144-159. Verkrijgbaar (tegen betaling) via: https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1207/s1532480xads0903_2
• Smit, F., Driessen, G., & Van Kuijk, J. Variatie in schooltijd en onderwijskwaliteit. Nijmegen: ITS. Verkrijgbaar via: https://www.researchgate.net/profile/Geert_Driessen/publication/288669606_Variatie_in_schooltijd_en_onderwijskwaliteit_Een_internationale_literatuurstudie_naar_effecten_va n_verschillende_invullingen_van_de_onderwijstijd_op_de_onderwijskwaliteit/links/57069 33908aec668ed95d475/Variatie-in-schooltijd-en-onderwijskwaliteit-Een-internationale- literatuurstudie-naar-effecten-van-verschillende-invullingen-van-de-onderwijstijd-op-de- onderwijskwaliteit.pdf